Zeehonden in de kunst

ZEEHONDEN & ZEELEEUWEN IN DE KUNST

Iedere zeehond en zeeleeuw in deze fotogalerij vertelt een verhaal over onze relatie met hen. Het feit dat ze zijn afgebeeld in de beeldhouwkunst laat zien dat we ze interessant en leuk vinden. De zeeleeuwen op het Koninklijk Paleis en de Beurs van Berlage in Amsterdam verwijzen naar de overzeese handel. De zeehond op de brug in Den Haag verwijst waarschijnlijk naar de Haagse Dierentuin die daar van 1863-1943 vlakbij in de buurt was. De Eskimo met de twee walrussen op de Vierwindstrekenbrug in Amsterdam verwijst naar het koude noorden. De symboliek van speelsheid zien we terug bij het beeld van een zeehond voor een school in Delft (speelsheid van kinderen) en bij de drie zeeleeuwen voor een zwembad in Bunschoten-Spakenburg (lekker spelen in het zwembad). Het monument Moby-Dick in Breda herinnert aan een zeehond die in 1981 in de rivier de Mark in Breda zwom. De zeehonden in de wijk Ypenburg van Den Haag herinneren aan het feit dat hier tijdens de laatste ijstijd (11.700 jaar geleden) zee was. 

ONZE OMGANG MET ZEEHONDEN EN HUN SYMBOLIEK

Er zijn wereldwijd meer dan 30 soorten zeehonden, die behoren tot de groep van de vinpotigen. Tot deze groep behoren ook de zeeleeuwen en walrussen. Zeeleeuwen herken je aan hun oren. Zij hebben uitwendige oorschelpen, zeehonden niet. Walrussen herken je aan hun slagtanden.
Zeehonden leven vooral in koude tot gematigde zeeën. Ze brengen tijd door op zandbanken, rotsen en stranden om uit te rusten, zich te verzorgen en te paren. Hun jongen baren ze ook op land. Zeehonden lijken sociale dieren, maar leven solitair. Ze zijn vooral tijdens het paarseizoen of om te rusten op zandbanken. Zeehonden zijn de belangrijkste prooi van ijsberen.

Enkele bekende zeehondensoorten in en rond Europa zijn de grijze zeehond, de gewone zeehond en de ringelrob. De grijze zeehond is de grootste soort. Hij leeft langs de kusten van de Noordzee, Atlantische Oceaan en de Noord-Atlantische eilanden voorkomt. Zeeolifanten zijn ook zeehonden. Wat hen bijzonder maakt is hun slurf. 


Onze omgang met zeehonden en zeeleeuwen

  • Oorspronkelijk werd op zeehonden gejaagd door kustvolkeren voor hun vlees, huid en vet, die essentieel waren voor voedsel, kleding en brandstof. Deze jacht was vaak kleinschalig en met respect voor het dier en de natuurlijke populaties.
  • In de middeleeuwen verbreedde de jacht zich naar meer landen en kon je zelfs in Nederland zeehondenvlees kopen op de vismarkt.
  • In die tijd begon men zeehonden ook te zien als bedreiging van de visserij, omdat ze volgens vissers te veel vis aten. Daarom kwam er een premie voor het doden van zeehonden. Zo kwamen er speciale zeehondenjagers.
  • Van de vetlaag van zeehonden werd zeehondentraan gemaakt dat werd gebruikt voor diverse doeleinden waaronder brandstof, olie om in te bakken, het invetten van leer en als grondstof voor margarine en zeep.
  • De zeehondenjagers gingen lang door. De jacht veranderde na de Tweede Wereldoorlog. Zeehonden werden toen gedood voor de bontindustrie, omdat zeehondenbont in de mode kwam. Dit leidde tot een nog verder afname van zeehonden.
  • In 1960 leefden nog maar zo'n 2000 zeehonden in de Waddenzee en Noordzee. De Nederlandse overheid besloot toen om vanaf 1962 de jacht op zeehonden te verbieden. 
  • De jacht op zeehonden gaat echter nog steeds door. Vooral in Canada, Namibië, Groenland, Noorwegen, en Rusland wordt er nog steeds gejaagd op zeehonden.
  • Zeehonden worden nu vooral gewaardeerd als onderdeel van het mariene ecosysteem en als toeristische trekpleister. Zo kun je op zeehondenexcursie gaan.
  • Zeehonden zijn ook te vinden in dierentuinen en dolfinaria waar ze vaak moeten optreden.


De symboliek van zeehonden

  • Zeehonden zijn al te zien op prehistorische rotstekeningen o.a. in de grotten van Nerja (Spanje) en in het Twyfelfontein gebied in Namibië.
  • Ook in de kunst van de Inuit zijn zeehonden te zien.
  • In de westerse kunst verschenen zeehonden vooral vanaf de 17e eeuw in schilderijen van zeegezichten en natuurtaferelen, en je zag ze ook ook gedood in een stilleventafereel van een vismarkt.  
  • Zeehonden roepen met hun ronde ogen, speelse gedrag en soepele bewegingen in het water gevoelens van zachtheid, mysterie en verbondenheid met de zee op.
  • Kunstenaars gebruiken zeehonden om thema’s als vrijheid, overleving, natuur en soms kwetsbaarheid te verbeelden.
  • Zeehonden symboliseren vaak ook speelsheid en behendigheid.
  • In sommige culturen staan zeehonden voor transformatie, omdat ze in mythes vaak als wezens met magische krachten of als mensen die kunnen veranderen in zeehonden voorkomen.
  • In de Keltische en Noorse mythologie spelen zeehonden een bijzondere rol. Zo zijn er verhalen over 'selkies . Dit zijn mythische wezens die zeehond zijn, maar ’s nachts hun zeehondenhuid afleggen en als mens op het land leven. De transformatie symboliseert het verlangen naar vrijheid en het loslaten van beperkingen. 
  • In de beeldende kunst vanaf de 17e eeuw worden zeehonden ook gebruikt als plaatsaanduiding van de zee of overzeese gebieden.