Ieder varken in deze fotogalerij vertelt een verhaal over onze relatie met hen. Veel kunstwerken laten zien dat we ze houden voor hun vlees. Vaak hangt een gevelsteen of een kop van een varken op een voormalige slachterij of slagerij. De varkens op de foto hierboven herinneren aan de varkensmarkt die van 1904-2001 in Holten werd gehouden.

De beelden in Sterksel en 's-Hertogenbosch herinneren aan Brabant als provincie met de meeste varkens en het Varkens Innovatie Centrum dat zich in Sterksel bevond.  

Het varken is vaak ook afgebeeld naast de heilige Antonius (251-356). Het varken verwijst daarmee naar de varkens die de Antonieten, verzorgers van zieken, mochten houden als vergoeding voor het werk dat zij deden. De console met twee varkens en een eikel in Utrecht verwijst naar de naam van een woonhuis met de naam 'De Eykel'. Varkens houden van eikels en zijn om die reden toegevoegd.  

De varkens met biggen op een voormalig kantoor van De Nederlanden van 1845 in Amsterdam geven aan dat de verzekeraar ook de landbouw verzekert tegen risico's.

Er bestaan meer dan 60 verschillende rassen tamme varkens die overal ter wereld voorkomen. Ze verschillen van grootte, uiterlijk en gewicht afhankelijk van het ras. Zo is er het kleine hangbuikzwijn en het grotere wolvarken met krulletjes. Varkens zijn intelligente, sociale en leergierige dieren. Ze leven van nature in kleine groepen waarbinnen een rangorde geldt. Ze zijn nieuwsgierig, houden ervan om met hun neus te wroeten en graven, en eten (bijna) alles. Ook zijn het schone dieren die hun leef- en toiletgebied graag gescheiden houden. 

Varkens leven ook in het wild. Het wilde zwijn is daarvan de bekendste en meest wijdverspreide. In Nederland leven ze o.a. op de Veluwe en in Limburg. Daarnaast zijn er het penseelzwijn en het knobbelzwijn (wrattenzwijn) in Afrika en het baardzwijn in Sumatra, Borneo en Maleisië en het Filipijns wrattenzwijn. 

Onze omgang met varkens

• Er zijn mensen die kleine varkens, mini-varkens, houden als huisdier. Het houden van varkens als hobbydier buiten komt vaker voor. Het gaat dan bijvoorbeeld om het Vietnamese hangbuikzwijn, het Kune Kune varken en het Göttingervarken.
  
• De meeste varkens worden gehouden voor de productie van varkensvlees. In de middeleeuwen bestond het beroep van varkenshoeder die enkele varkens weidde in het bos op op gemeenschappelijke weiden. Later werden varkens in kleine stallen gehouden en buiten op het erf.
• Na de Tweede Wereldoorlog ontstond de intensieve veehouderij met grote stallen en gemiddeld bijna 5000 varkens per bedrijf. Het is een manier om op een efficiënte manier goedkoop vlees te produceren. Er worden voornamelijk Piétrain varkens gehouden die via fokkerij veelvoudig aangepast zijn om veel biggen en veel vlees te geven.
• In Nederland leven jaarlijks gemiddeld 22 miljoen varkens, met name in Noord-Brabant en Limburg. Een varken wordt wanneer het 6 maanden oud is geslacht. Van nature kan een varken 15-20 jaar oud worden. Alles wordt van het varken gebruikt, behalve de knor zegt schrijfster Yvonne Kroonenberg.
• Varkens worden ook gebruikt als proefdier vanwege hun fysiologische en anatomische overeenkomsten met de mens. Hun organen, huid en spijsverteringssysteem lijken sterk op die van mensen, waardoor ze gebruikt worden voor hart- en vaatonderzoek, transplantatieonderzoek en dermatologie.

• In sommige culturen zoals bij de Papua in Nieuw-Guinea speelt het slachten en eten van een varken een rol bij belangrijke gebeurtenissen als lijkverbranding, huwelijk en initiatieriten.

• In de oudheid werden varkens ook gebruikt als offerdier om de goden te behagen.

• In Steenwijkerwold en Luttenberg (Overijssel) worden varkens nog gebruikt voor vermaak in het oude volksspel 'zwientje tikken'. Daarbij loopt een varken in een modderkuil met geblinddoekte deelnemers die het dier proberen aan te tikken om de snelste te zijn. Het varken ervaart hierdoor veel stress. 

De symboliek van varkens

• Varkens roepen zowel vertedering als afkeer op. Ze staan enerzijds symbool voor vruchtbaarheid, overvloed en zelfs onschuld en anderzijds voor gulzigheid en viezigheid.
• In pre-christelijke tradities, zoals bij de Kelten, stonden varkens symbool voor vruchtbaarheid, moed en rijkdom.
• In de middeleeuwse christelijke kunst staan varkens vaak symbool voor zonde, met name vraatzucht, een van de zeven hoofdzonden. Ze komen voor in Bijbelse taferelen waarin het varken het aardse, onreine belichaamt. Dat gebeurt o.a. in het Bijbelse verhaal van de verloren zoon. Daarin wordt het varken geassocieerd met de laagste maatschappelijke positie.
• De heilige Antonius wordt sinds de middeleeuwen afgebeeld met een varken. Het varken staat symbool voor de varkens die de Antonieten, verzorgers van zieken, mochten houden als vergoeding voor het werk dat zij deden. De varkens hielden de straten schoon en het vet van de varkens werd gebruikt om patiënten met huidziekten als lepra en gangreen te zalven.
• In de islam wordt het varken als een onrein dier gezien, omdat het graag in de modder ligt en geen herkauwer is.

• In het boeddhisme maakt het varken onderdeel uit van de drie vergiften in het levenswiel die de oorzaak zijn van al het lijden (dukkha). Het varken staat er symbool voor onwetendheid, omdat het alles eet zonder onderscheid te maken. Naast het varken is er de slang die afgunst symboliseert en de haan die symbool staat voor begeerte.

• In de Chinese astrologie is het varken een geluksdier. Het staat symbool voor rijkheid, eerlijkheid, voorspoed en een tijd van overvloed. 
• Ook de oude Germanen en Romeinen zagen het varken als symbool van vruchtbaarheid en rijkdom. In hun cultuur werd op een gegeven moment het offeren van varkens aan de goden verboden. Deze traditie vervingen de rijke Germanen door het offeren van marsepein en dit boetseerden ze in de vorm van een varken. 
• In 1945 verscheen het boek Animal farm (1945) van de Engelse schrijver George Orwell. Met het boek bekritiseert hij het totalitaire systeem en machtsmisbruik in Rusland na de Oktoberrevolutie in 1917. Varkens spelen in het boek de hoofdrol en staan symbool voor de politieke leiders van het regime. Een bekend citaat uit het boek is dat 'alle dieren gelijk zijn, maar sommige meer gelijk zijn dan andere.'
• Iets vergelijkbaars zien we bij het roze opblaasbare varken van de band Pink Floyd op het album Animals (1977). Hier staat het varken symbool voor de machthebbers die de controle uitoefenen en de massa manipuleren. Het album is gebaseerd op het boek Animal Farm. 
• In de twintigste eeuw zien we varkens ook in stripverhalen en conceptual art. Denk aan 'Miss Piggy' (1974) uit The Muppet Show die staat voor zelfvertrouwen, ambitie en onafhankelijkheid. Ze is een feministisch icoon geworden.
• Moderne en hedendaagse kunstenaars gebruiken het varken vaak als middel om maatschappelijke kwesties aan te kaarten zoals (over)consumptie en de exploitatie van dieren.
• Wereldwijd kennen we 'spaarvarkens'; spaarpotten in de vorm van een varken. Deze vorm heeft te maken met de oude naam van een kleipotje waarin men in de middeleeuwen geld bewaarde: piggy bank. Maar ook met het feit dat mensen vroeger een varken hielden om vet te mesten, zodat men in de toekomst een vleesvoorraad had.