Ieder paard in deze fotogalerij vertelt een verhaal over onze relatie met hen. Het paard is één van de meest afgebeelde dieren in de beeldhouwkunst. De kunstwerken laten vooral onze omgang met paarden zien en hoe ze ten dienste staan van ons, namelijk het paard als rijdier, werkdier en sportdier. Het kind op een trekpaard in Rotterdam toont symbolisch de wederopbouw van Rotterdam. Paarden werden na de oorlog gebruikt om het puin in de stad op te ruimen. Het kind op de rug van het paard laat zien dat er een nieuwe generatie zal komen. Vandaar wederopbouw.

Aan de ruiterbeelden met koninklijke personen zien we ook dat het paard als statussymbool fungeerde. Ook zien we het paard als symbool voor Europa op voormalige bedrijven die handel dreven met landen buiten Europa. Tot slot zijn er in Nederland veel afbeeldingen van Sint Maarten die vanaf zijn paard zijn mantel deelde met een bedelaar. Hij was een populaire heilige in de middeleeuwen die begaan was met zijn medemens. Hij had een voorname positie, maar werd vooral bekend om zijn naastenliefde. 

Opvallend is dat het paard nauwelijks is afgebeeld als zichzelf behalve hierboven: een paard in Nieuwegein dat rolt om zijn vacht en huid in conditie te houden. 

Paarden in de 15e, 16e, 17e en 18e eeuw

Paarden in de 19e eeuw

Paarden in de 20e eeuw

Paarden in de 21e eeuw

ONZE OMGANG MET PAARDEN EN HUN SYMBOLIEK

Wereldwijd zijn er meer dan 300 paardenrassen. Ze zijn grofweg te verdelen in warmbloedrassen (voor sport en recreatie), volbloedrassen (renpaarden), koudbloedrassen (gespierde paarden die in de land- en bosbouw werken) en pony’s (kleiner en vaak voor kinderen of lichte arbeid). De meeste paarden wereldwijd leven in gedomesticeerde omstandigheden. Wilde paarden, zoals de Przewalskipaarden in Mongolië, zijn uiterst zeldzaam

Paarden zijn kuddedieren en vluchtdieren. Ze hebben de grootste ogen van alle landzoogdieren en die bevinden zich aan de zijkant van het hoofd. 


Onze omgang met paarden

  • Het paard werd voor het eerst gedomesticeerd rond 3500 voor Christus in Centraal-Azië, meer specifiek in de regio van  Kazachstan, Rusland en Oekraïne. De paarden werden gehouden voor hun vlees en melk en later ook als rijdier en lastdier. 

  • In Nederland leven naar schatting 450.000 tot 500.000 paarden en pony’s, waarvan het merendeel wordt gehouden voor recreatie, sport of fokkerij.
  • Mensen waarderen paarden om hun kracht, snelheid en elegant. Daarom werden ze op verschillende manieren aan het werk gezet (als werkdier).
    • rijdier:
      • om van plek A naar plek B te komen
      • tijdens oorlogen: tijdens de Eerste Wereldoorlog stierven naar schatting ongeveer 8 miljoen paarden, muildieren en ezels
      • om de orde bewaken (politiepaarden)
      • om vee bij elkaar te drijven
    • trekdier:
      • van karren en (post)koetsen
      • de paardentram
      • de trekschuit
      • voor de ploeg in de landbouw
      • in de rosmolen
      • in de bosbouw
      • in de mijnbouw voor het trekken van karren. Door het lange verblijf in de donkere mijngangen werden ze overigens blind.)
    • werkdier:
      • natuurbeheer: paarden houden gras en andere vegetatie kort met hun gegraas
      • therapie: paardencoaching
      • productie van paardenmelk
    • Proefdier:
      • voor met name orthopedisch onderzoek
    • Sport:
      • De paardensport omvat verschillende disciplines, zoals dressuur, springen, mennen, drafsport, polo rensport en westernrijden en endurance. 
    • Fokkerij:
      • Nederland exporteert sportpaarden over de hele wereld. Het is een economische activiteit waarin veel geld omgaat.
    • Ceremoniële doeleinden
      • zoals defilés, parades, het trekken van de Gouden Koets en begrafenissen
    • Vermaak:
      • in shows en circussen
      • in dierentuinen
      • ponyrijden op de kermis
      • recreatie: paardrijden bij maneges (recreatie)
      • toerisme: paardrijden als toeristische attractie
      • dierentuinen
  • Met de komst van de auto en de trekker nam de rol van het paard als trekdier in rijke landen af.
  • Het paard wordt als een edel dier beschouwd vanwege zijn historische rol, elegantie, intelligentie en betrouwbaarheid. Daarom worden de termen hoofd, mond en benen gebruikt in plaats van kop, bek en poten. 


De symboliek van paarden

  • Het paard is een van de meest afgebeelde dieren in de kunstgeschiedenis. Al sinds de prehistorie fascineert het paard mensen door zijn kracht, snelheid en elegantie.
  • Het paard symboliseert uiteenlopende waarden: van vrijheid tot strijdlust, van adel tot dienstbaarheid.
  • De oudste bekende afbeeldingen van paarden zijn te vinden op de wanden in de prehistorische grotten van Lascaux en Chauvet in Frankrijk. Ze tonen de bewondering van jagers voor hun snelheid en kracht, maar hebben mogelijk ook een spirituele of rituele betekenis.
  • Het Paard van Troje is een beroemd verhaal uit de Griekse mythologie, over een groot houten paard waarin Griekse soldaten zich verstoppen om de stad Troje binnen te dringen en te veroveren. Het paard werd door de Trojanen, na een lange belegering, als een geschenk van de goden binnengehaald, zonder te beseffen dat het een list was.

  • De Griekse mythologie kent ook een gevleugeld paard: Pegasus. Hij is zo snel als de wind en zijn grote vleugels brengen hem hoger dan een arend kan vliegen. Hij woont aan de noordkust van de Golf van Korinthe op de berg Helicon.
  • De Noorse mythologie kent een achtbenig paard met de naam Sleipnir. Hij is het paard van de oppergod Odin. De grijze schimmel werd, in vermomming, verwekt door Loki, de Noorse god van de misleiding. Sleipnir wiens naam ‘glijder’ betekent, stond bekend als het snelste en sterkste paard dat bestond en had het vermogen zich niet alleen over land te verplaatsen, maar ook over zee en door de lucht. Hij vergezelde Odin als die met zijn keurkorps, de Einheriar, ten strijde trok. Volgens de oude Vikingen was het geroffel van zijn hoeven op aarde te horen, als hij langs de hemel draafde. Sleipnir zou IJsland hebben gemaakt tijdens zijn eerste voetstap hier op aarde.

  • In de klassieke oudheid worden paarden vaak afgebeeld voor strijdwagens en in ruitergevechten, vooral in Griekse en Romeinse kunst. Ze symboliseren strijdkracht, snelheid, overwinning en heldendom.
  • In de middeleeuwen beschouwden mensen schilderijen met paarden als symbool van status en aanzien.
  • In de renaissance en barok nemen paarden steeds meer een prominente plaats in op portretten van machthebbers en komen er meer beelden met heersers op een paard (ruiterstandbeelden). De ruiter te paard staat dan ook symbool voor controle, macht en verhevenheid.
  • In de romantische en impressionistische kunst verschuift de focus naar het paard als vrij wezen in het landschap. Een aantal schilders toont ook paarden in galop, bij races of in rust, waarbij het dier zelf meer aandacht krijgt dan de ruiter.
  • In de moderne en hedendaagse kunst symboliseert het paard vaak vrijheid en instinct.
  • In de geschiedenis zien we veel afbeeldingen van Sint Joris († 303) die een draak dood. Hij was een moedig man die een draak, symbool voor het  het heidendom, verslaat en daarmee de bekering tot het christendom. Het oorspronkelijke verhaal is verloren gegaan, dus hoe het precies zit weten we niet. In de kunst van de 20e eeuw  werd de afbeelding van Sint Joris nog steeds gebruikt, vaak in oorlogsmonumenten. De draak staat dan vaak symbool voor het kwaad (Duitsland) dat werd verslagen.
  • Ook de heilige Sint Maarten (316-397)wordt veel afgebeeld als voorbeeld van naastenliefde. Hij deelde namelijk als voornaam persoon zijn mantel met een bedelaar.