Iedere olifant in deze fotogalerij vertelt een verhaal over onze relatie met hen. We bewonderen olifanten als indrukwekkend dier (zie beelden in Leiden, Baarn, Zoetermeer, Almere en Rotterdam), gebruiken ze als werkdier voor transport en voor vermaak (monument voor olifant Jenny in Den Haag). De laatste jaren komen er meer kunstwerken die waarschuwen voor het uitsterven van wilde dieren, waaronder de olifant. De 'Elephant Parade' is daar een voorbeeld van. Deze openluchttentoonstelling die over de hele wereld trekt heeft als doel het redden van de bedreigde Aziatische olifant.  

In de beeldhouwkunst wordt de olifant ook veelvuldig gebruikt als aanduiding voor het werelddeel Afrika (timpaan Koninklijk Paleis Amsterdam) en Azië (o.a. de Beurs van Berlage en Effectenbeurs in Amsterdam, de Bijenkorf en voormalige Vroom & Dreesman) en de handel daarmee. Veel koekjesbakkers hadden vroeger ook een gevelsteen met een olifant. Uit Azië kwamen namelijk de kruiden die bakkers voor hun koekjes gebruikten. De vier waaierssluizen op de foto hierboven tonen de kracht van zowel de olifanten als van de waaierssluisdeuren die tegen de waterdruk in geopend en gesloten kunnen worden.

Er zijn nog drie levende soorten olifanten: de Afrikaanse savanneolifant, de Afrikaanse bosolifant en de Aziatische olifant. Naar schatting leven er nog 415.000 Afrikaanse olifanten en 50.000 Aziatische olifanten in het wild. Ter vergelijking, in de 19e eeuw waren dat er in Afrika 10 miljoen.
De olifant is nauw verwant aan de 10.000 jaar geleden uitgestorven mammoet. Ze behoren tot dezelfde familie en hebben dezelfde voorouder.

Onze omgang met olifanten

• Alle drie nog levende soorten olifanten zijn bedreigd of ernstig bedreigd door verlies van leefgebied, conflicten met mensen en stroperij voor ivoor.
• Olifanten worden gewaardeerd vanwege hun kracht en intelligentie en zijn daarom in Azië al eeuwenlang door mensen gebruikt. In de wouden van Zuidoost-Azië worden ze gebruikt als werkdier: ze trekken en tillen boomstammen door bossen waar machines niet kunnen komen. Deze praktijk bestaat nog steeds, maar op kleinere schaal.
• In Aziatische landen zijn olifanten ook gebruikt als werkdier in de landbouw en trokken ze de ploeg voort.
• Ook zijn ze ingezet voor oorlogsvoering: als transportmiddel voor soldaten en materiaal, maar ook om de vijand af te schrikken.
• Bekend zijn de verhalen over legeraanvoerder Hannibal Barakas (247-181 voor Christus) die ook olifanten gebruikte voor oorlogsvoering. Beroemd is zijn tocht met olifanten door de Alpen om daarmee Italië binnen te vallen tijdens de Tweede Punische Oorlog. Veel olifanten overleefden de toch niet. 
• In India werden vroeger door de koninklijke machthebbers olifanten ingezet voor executies en getraind om mensen te onthoofden of vertrappen. Dit stopte in de loop van de 19e eeuw. 
• Olifanten zijn ook al eeuwen slachtoffer van de ivoorhandel. Hun slagtanden worden gebruikt voor kunst, sieraden en instrumenten. Ondanks internationale verboden is er nog steeds illegale handel in ivoor.
  
• In de Romeinse tijd werden olifanten gebruikt voor vermaak en ingezet in arena's voor dierengevechten of gevechten tussen mensen en dieren.
• Sinds ongeveer 800 werden olifanten als diplomatieke cadeaus of belasting naar Europa gezonden door heersers uit het Oosten en Noord-Afrika. Deze dieren kwamen terecht in menagerieën van heersers en rijke mensen.
• In de 16e en 17e eeuw werden de dieren ook tentoongesteld voor het grote publiek, zoals olifant Hanno (1510-1516) en olifant Hansken (1630-1655).
• In landen als Thailand, India en Sri Lanka worden olifanten nog steeds ingezet voor vermaak. Toeristen kunnen er olifantenritten maken, olifantenshows bijwonen en olifanten wassen.
• In het hindoeïsme worden olifanten versierd en gebruikt voor religieuze en culturele feesten en ceremonies.
• Olifanten worden ook ingezet in circussen. In Nederland is dat sinds 2015 verboden.
• Tot slot hebben veel landen, waaronder Nederland, dierentuinen waar olifanten worden gehouden.

De symboliek van olifanten

• Olifanten komen niet voor op oude grottekeningen, maar mammoeten wel zoals in de grotten van Rouffignac (Frankrijk) en El Pinda (Spanje).
• In de Vogelherd grot (Duitsland) is het oudste beeldje (35.000 vóór christus) van een mammoet gevonden, gemaakt van de tand van een mammoet.
• Het imposante formaat van olifanten, hun indrukwekkende geheugen, complexe sociale leven en lange levensduur maken hen tot krachtige symbolen.
• In kunst, cultuur en religie staan olifanten vaak symbool voor wijsheid, geduld, zachtheid en kracht.
• In veel culturen hebben olifanten ook een heilige of koninklijke status.
• In het oude India werd de olifant vereerd als drager van goddelijke kracht. De god Ganesha, herkenbaar aan zijn olifantenhoofd, is de god van wijsheid, kennis en het overwinnen van obstakels.
• In tempelkunst en rituelen zijn olifanten vaak afgebeeld als beschermer en begeleider van spirituele groei.
• In Zuidoost-Azië werden witte olifanten beschouwd als heilig en verbonden aan koninklijk gezag. De witte olifant is ook verbonden met Boeddha. Het verhaal gaat dat zijn moeder droomde van een witte olifant die haar zwangerschap aankondigde. Een witte olifant wordt daarom vaak geassocieerd met wijsheid, kracht, voorspoed, zuiverheid en de komst van belangrijke gebeurtenissen. 
• In de Afrikaanse kunst symboliseren olifanten kracht, geheugen, geduld en gemeenschap. Maskers en beeldhouwwerken tonen het dier als totem of als deel van verhalen die over leiderschap en balans gaan.
• In westerse kunst zien we olifanten vanaf de middeleeuwen vaak als exotisch rariteit. Ze duiken op in manuscripten en kunstwerken als bewijs van reizen, macht of kennis van de wereld. Vaak werden ze niet waarheidsgetrouw afgebeeld, omdat de tekenaars zelf nooit een olifant hadden gezien. 
• In de renaissance en barok werden olifanten afgebeeld in triomftochten of als onderdeel van allegorieën over wijsheid en sterkte.
• Eind 19^e/20^e eeuw zien we olifanten in de beeldende kunst op gebouwen van bedrijven die handelen met Azië of Afrika. De olifant symboliseert dan een locatie.