De leeuw is het meest voorkomende dier in dierenkunst op straat. In iedere gemeente in Nederland zijn wel leeuwen te zien. We bewonderen de leeuw om zijn kracht, moed, macht en vermogen van het beschermen van zijn 'leeuwentroep'. Daarom noemen we hem ook de koning van de dieren. Als gevolg van die bewondering hebben we de leeuw ook de symbolische betekenis toegekend van kracht, moed en (koninklijke)macht. Eigenschappen waar iedereen zich mee wil identificeren.

Daarom zien we leeuwen in de eerste plaats terug in het wapen van Nederland. Dit wapen bestaat uit een leeuw met een zwaard en een bundel van zeven pijlen en wordt geflankeerd door twee leeuwen. De leeuw staat symbool voor kracht en bescherming en is afkomstig uit het wapen van het Huis van Nassau. Het zwaard en de pijlenbundel zijn afkomstig van de Statenleeuw. De Statenleeuw stond op het wapen van de Staten-Generaal tijdens de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden (1588-1795). De pijlen staan symbool voor de zeven provinciën van destijds en symboliseren samenwerking. 

De meeste leeuwen in de fotogalerij hieronder tonen leeuwen die het wapenschild van een gemeente of provincie vasthouden of flankeren. De andere leeuwen tonen ook hun kracht en bescherming, zoals bij de voormalige Rasphuispoort in Amsterdam (kracht), de Hollandse leeuw voor het Nationaal Monument in Amsterdam (bescherming), de leeuw voor de KNVB in Zeist (moed en kracht) en de leeuw bij de spoorovergang in Best (bescherming). Leeuwtje Bergha in s-Heerenberg werd in 2014 onthuld ter gelegenheid van het 100-jarig bestaan van de dierentuin Burgers' Zoo in Arnhem. Die dierentuin begon in 1913 in 's-Heerenberg.

Leeuwen in de 12e t/m 16e eeuw

Leeuwen in de 17e eeuw

Leeuwen in de 18e eeuw

Leeuwen in de 19e eeuw

Leeuwen in de 20e eeuw

Leeuwen in de 21e eeuw

ONZE OMGANG MET LEEUWEN EN HUN SYMBOLIEK

De leeuw is een roofdier uit de familie van de katachtigen. Daar behoort ook de tijger (de grootste katachtige), jaguar, panter/luipaard, cheetah en de huiskat toe. De leeuw kent nog twee ondersoorten, namelijk de Afrikaanse leeuw die in zuidelijk Afrika leeft en de Aziatische leeuw die alleen nog in het wild leeft in het Gir Forest National Park in India. De andere ondersoorten zijn zijn uitgestorven. Zo werd de laatste berberleeuw van Noord-Afrika in Marokko in 1922 gedood. De Aziatische leeuw in het Midden-Oosten werd voor het laatst in Iran gezien  rond 1940.

Leeuwen leefden tijdens het pleistoceen en vroeg holoceen ook in Europa, dat weten we door grottekeningen en fossielen van holenleeuwen. 
Leeuwen leven in groepen (troepen genoemd) in tegenstelling tot andere katachtigen die solitair leven. Die troepen bestaan uit één mannetjes leeuw en meerdere leeuwinnen. 


Onze omgang met leeuwen

  • Leeuwen worden bewonderd om hun kracht en het feit dat ze bovenaan de voedselketen staan in hun leefomgeving.
  • Door bejaging zijn veel leeuwen uitgestorven.
  • De jacht gaat nog steeds door. Hun botten worden in medicijnen gebruikt als vervanger voor de botten van de tijger. Ook zijn er conflicten tussen leeuwen en mensen, omdat ze jagen op het vee van boeren. Boeren doden dan leeuwen.
  • De leeuw wordt ook bejaagd voor plezier. Rijke mensen/jagers betalen veel geld om een leeuw te mogen schieten en om met een trofee naar huis te gaan in de vorm van een deel van het dier. De stroperij, illegale jacht, vindt om bovenstaande redenen ook nog plaats. 
  • In de tijd van de Romeinen werden leeuwen al bewonderd om hun moed en vechtlust (de leeuw als koning van de dieren). Ze werden uit Afrika gehaald en ingezet voor wrede dieren- en gladiatorengevechten in Romeinse amfitheaters waaronder het Colosseum in Rome.
  • In de middeleeuwen werden leeuwen als geschenk naar Europa gebracht voor vorsten en edelen. Zo ontstonden de eerste menagerieën nabij hun kastelen en paleizen: verzamelingen van levende dieren met o.a. exotische dieren. Het zijn de voorlopers van de dierentuin. Europese koningen en aristocraten wilden hiermee hun macht en rijkdom tonen.
  • In Nederland leefden eind 14eeeuw drie (berber)leeuwen in een 'leeuwenhuis' op het Buitenhof. Zij waren geschonken aan Graaf Willem IV.
  • In veel landen worden leeuwen gehouden om op te treden in circussen. In Nederland is dat sinds 2015 verboden. 
  • In Nederland zijn leeuwen alleen te zien in dierentuinen.
  • Mensen nemen steeds meer ruimte in waardoor het leefgebied van leeuwen verdwijnt. Er is nog 8% leefgebied over van wat leeuwen oorspronkelijk tot hun beschikking hadden. Hierdoor hebben ze veel minder ruimte om te leven en jagen. Sinds het jaar 2000 is het aantal leeuwen door het verlies aan leefgebied en de jacht met 30 tot 50% verder afgenomen.


De symboliek van leeuwen

  • De leeuw komt wereldwijd voor in de kunst, mythologie en symboliek als teken van kracht, moed, vorstelijkheid, (koninklijke) macht, autoriteit en bescherming.  
  • De leeuw is overal. Hij is al eeuwenlang een van de meest tot de verbeelding sprekende dieren in de menselijke cultuur. Hij wordt niet voor niets de koning van de dieren genoemd en daarom verbonden met koninklijke figuren.
  • In Europa heeft hij deze rol in de loop van de middeleeuwen overgenomen van de bruine beer. Dat kwam o.a. door de opkomst van het christendom die de beer niet, zoals de Germaanse mythologie, zag als symbool van kracht en heldendom maar als symbool van vraatzucht en woede. Hij werd geassocieerd met heidense praktijken. Daarnaast nam door ontbossing en intensieve jacht het leefgebied van beren en hun aantal af, waardoor de beer als minder majestueus werd beschouwd.
  • De oudste leeuwen in Europa zijn te zien op rotstekeningen in de Grot Chauvet Pont d'Arc in Frankrijk en in de grotten van Altamira in Spanje.
  • In de Hohlenstein-Stadel grot is het oudste bekende beeldje van een leeuw in de vorm van een leeuwenmens (deels leeuw, deels mens) gevonden. Het is ongeveer 40.000 jaar oud, 31,1 cm hoog en gemaakt uit mammoetivoor.

  • In het oude Egypte had de godin Sekmet een leeuwenhoofd. Ze is de dochter van de zonnegod Ra en een zeer krachtige godin die de verwoestende kracht van de zon symboliseerde. Ze werd geassocieerd met oorlog en vernieling, maar ook met bescherming. Ze zou vuur ademen en daarom beschouwden veel koningen haar als hun beschermgodin op het slagveld. 
  • In de christelijke iconografie staat de leeuw voor Christus: de leeuw uit de stam van Juda. Deze uitdrukking heeft te maken met zijn afstamming van de Israëlische stam van Juda en symboliseert zijn koninklijke macht, kracht en overwinning, vooral over de dood.
  • In het christendom is de gevleugelde (woestijn)leeuw het symbool van de evangelist Marcus. De reden hiervoor is dat zijn evangelie begint met Johannes de Doper in de woestijn en omdat er van Jezus gezegd wordt dat hij in de woestijn verbleef te midden van de wilde dieren. In Namibië leven komen nog woestijnleeuwen voor. 
  • De stad Venetië koos de gevleugelde leeuw van Marcus als symbool voor de stad. De leeuw is vaak afgebeeld met een boek of zwaard, hetgeen staat voor de diplomatie en macht van de stad.
  • In de middeleeuwen (vanaf de 12e eeuw) werd de leeuw een vast onderdeel van wapenschilden en heraldiek. Hij stond symbool voor de adel en voor moed en bescherming.
  • Leeuwenbeelden bewaakten vaak paleisingangen, stadspoorten en graven, én als afschrikmiddel tegen het kwaad. In China is dat ook te zien, bijvoorbeeld bij tempels en paleizen. Daar staan vaak twee leeuwen die de 'Fu-leeuwen' worden genoemd. Ze worden altijd als stel geplaatst, een mannetje rechts voor de ingang met een bal onder zijn poot die staat voor macht en voorspoed en een vrouwtje links van de ingang met een een welp onder haar poot heeft, hetgeen bescherming zorgzaamheid symboliseert. 
  • Ook in China wordt de leeuw gezien als symbool van kracht, wijsheid en geluk. In China wordt sinds 618 na Christus de leeuwendans gedanst tijdens feestelijkheden zoals het Chinees Nieuwsjaar. Die dans brengt geluk en voorspoed en weert negatieve energie en boze geesten af.
  • In de renaissance en barok duikt de leeuw op in allegorische schilderijen waarin hij macht, woede of waakzaamheid vertegenwoordigt.
  • In de moderne kunst wordt de leeuw nog steeds gebruikt als nationaal symbool.
  • Ook sportclubs en merken gebruiken leeuwen om kracht en prestige uit te stralen.
  • De film 'The lion king' (1994) draait ook om een leeuw, genaamd Simba. Het verhaal symboliseert thema's als volwassen worden, verantwoordelijkheid nemen, moed, het vinden van je plek in de wereld en de Circle of Life. Het is een verhaal over het overwinnen van tegenslagen, het accepteren van je lot en het terugvinden van je ware identiteit.
  • De leeuw zien we ook terug in de dierenriem. Het sterrenbeeld Leeuw staat symbool voor kracht, moed en leiderschap. Mensen met dit sterrenbeeld, geboren tussen 23 juli en 22 augustus, worden vaak gezien als warm, vrolijk en optimistisch, met een neiging tot drama en passie. Leeuw is een vuurteken, wat hun enthousiasme en energie benadrukt.