De ijsbeer of poolbeer is een grote geelwitte beer, die langer en groter is dan de andere beren (Ursidae). Hij komt uitsluitend voor in en rondom het noordpoolgebied: Noord-Canada, Groenland, Alaska, Rusland en Noorwegen (Spitsbergen). Ze leven voornamelijk op het zee-ijs waar ze jagen op zeehonden. Dat is hun voornaamste voedsel.
Onze omgang met ijsberen
- Inheemse volken rondom het noordpoolgebied zoals de Inuit jagen al eeuwenlang op ijsberen voor hun levensonderhoud (voedsel en huiden). Dit gebeurt nog steeds op traditionele wijze onder strikte regelgeving die de populatie moet beschermen. Moderne technologie en methoden hebben wel hun intrede gedaan bij de Inuit, zoals sneeuwscooters.
- In de 17e eeuw begon vanuit Europa de walvisjacht en werd ook op ijsberen gejaagd voor hun dikke, witte vacht (bont), vlees en andere producten. Met name in de 19e en vroege 20e eeuw leidde deze intensieve jacht tot een sterke achteruitgang van de populatie.
- IJsberen worden tegenwoordig vooral bekeken en bestudeerd in het kader van natuurbescherming, aangezien ze op de Rode Lijst van bedreigde diersoorten staan als 'kwetsbaar'.
- De grootste bedreiging voor ijsberen is klimaatverandering, omdat door het smelten van het zee-ijs hun jachtgebied en voedselvoorziening vermindert waardoor overleving steeds moeilijker wordt.
- Daarnaast zijn er andere bedreigingen: milieuvervuiling, conflicten met mensen en, in sommige regio’s, illegale jacht.
- In Nederland zijn ijsberen te zien in een aantal dierentuinen.
De symboliek van ijsberen
- De ijsbeer is een van de meest iconische dieren van het noordpoolgebied. Het is de koning van het noordpoolgebied, een ultieme jager en overlever in een extreem klimaat.
- IJsberen symboliseren kracht, doorzettingsvermogen, maar ook kwetsbaarheid in een veranderende wereld.
- In de kunst roepen ze thema’s op als overleving, de problematiek van klimaatverandering en de verstoorde relatie tussen mens en natuur.
- De ijsbeer staat dan ook symbool voor klimaatverandering.
- IJsberen zijn ook spirituele symbolen in de culturen van de inheemse volkeren van het Noordpoolgebied, zoals de Inuit en Sami. Zij zien de ijsbeer als een krachtig dier met een diepgaande verbinding met de natuur en de geestenwereld. In kunstwerken van deze culturen wordt de ijsbeer vaak afgebeeld als verwijzing naar traditionele verhalen, waarbij hij respect en eerbied uitstraalt en oproept.
- Op oude schilderijen waarop de walvisjacht is afgebeeld, is vaak ook de jacht op ijsberen te zien. De dieren worden als imposante wilde dieren afgebeeld, maar overwonnen door de mens en zijn wapens.
- In populaire cultuur en kinderboeken wordt de ijsbeer vaak als vriendelijk en nieuwsgierig afgebeeld, net als andere beren.
