Honden in de kunst | Dierenkunst Op Straat

HONDEN IN DE KUNST

Iedere hond in deze fotogalerij vertelt een verhaal over onze relatie met hen. We zien de hond afgebeeld als huisdier, als waakdier en voor gebruik bij de jacht (beeld Overveen). En tevens de hond als werkdier samen met een politieagent (Rotterdam), een waker (Delft), een poortwachter (Huissen) en de damwachters in Leidschendam. Sommige honden hebben een standbeeld gekregen zoals Biru in Utrecht die na zijn dood werd gemist en Bläsz in Scharendijke die tientallen koeien en kalveren redde tijdens de Watersnoodramp in 1953.

Honden met een symbolische betekenis zien we o.a. terug op een hotel, een gebouw van een verzekeraar en winkelgalerij in Amsterdam en een kinderbegraafplaats in Delft als symbool van waakzaamheid. De hond als symbool van trouw zien we o.a. op gebouwen waarbij van het personeel trouw werd verwacht. Op het Nationaal Monument op de Dam in Amsterdam zien we twee honden symbool staan voor 'smart' en 'trouw'. De hond in de tuin van de Tweede Kamer 'bewaakt' de democratie.

Meer over onze omgang met honden en hun symboliek

Honden in de 16e t/m 18e eeuw

Sint Maarten met hond en paard (tussen 1390-1440)

Utrecht - Achter de Dom 1 (toegang tot Pandhof)

Honden op kapiteel Gemeenlandshuis (1505)

Delft - Oude Delft 167

Honden op kapiteel Gemeenlandshuis (1505)

Delft - Oude Delft 167

Lazarus en hond (1609)

Gouda - Achter de kerk 14
Gregorius Cool (1570-1629)

Gevelsteen hond in de pot (begin 18e eeuw)

Leiden - Oude Singel 32 (voorplein Museum de Lakenhal)

Honden in de 19e eeuw

Hond als waterspuwer op Martinitoren (1824)

Groningen - Martinikerkhof 3

Willem van Oranje met hond (1848)

Den Haag - Plein
Louis Royer (1793-1868)

Nationaal Monument (1869)

Den Haag - Plein 1813
W.C. van der Waeyen Pieterszen (1819-1874) en Jan Jozef Jaquet (1822-1898)

Sluitsteen met hond (1883)

Den Haag - Plein 2b
Voormalig ministerie van Justitie (verblijf conciërge)

Hond (1883)

Den Haag - Plein 2b
Voormalig ministerie van Justitie (verblijf conciërge)

De bonte hond (1886)

Hoorn - Grote Noord 113

Het Halali (1888)

Overveen - Elswoutlaan (Landgoed Elswout)
Henri-Alfred Jacquemart (1824-1896)

Hond met putti's op reliëf Centraal Station (1889)

Amsterdam - Stationsplein

Hond op voormalige winkelgalerij (1895)

Amsterdam - Raadhuisstraat 23-55
J.H. Schröder (1866-1935)

Hotel op Hotel De L'Europe Amsterdam (1896)

Amsterdam - Nieuwe Doelenstraat 2-14

Honden in de 20e eeuw

Reliëf met stadszegel Amsterdam met hond in koggeschip (1902)

Amsterdam - Beursplein
Lambertus Zijl (1866-1947)

Sluitsteen hond van god Mercurius (1905)

Leeuwarden - Naauw 3
Willem Cornelius de Groot (1853-1939)

Vrouw met hond op arm (1905)

Amsterdam - Damrak 28-30
Joseph Mendes da Costa (1863-1939)

Hond op voormalige winkel Het Jagershuis (1906)

Den Haag - Hoogstraat 6
Van den Nieuwenhuysen (ontwerp)

Hond op voormalige winkel Het Jagershuis (1906)

Den Haag - Hoogstraat 6
Van den Nieuwenhuysen (ontwerp)

Hond en kat op voormalig bodega (wijnhuis) (1911)

Amsterdam - hoek Muntplein/Rokin

Gevelsteen 'D' Engelse dog' (1917)

Amsterdam - Dam 20
Kees Smout (1876-1961)

Gevelsteen 'De wakkere hond' (1917)

Amsterdam - Dam 20
Kees Smout (1876-1961)

Wapen van Johan Cornelis de Witt op zijn monument (1918)

Dordrecht - Visstraat
Toon Dupuis (1877 1937) /Dirk Roosenburg (1887-1962)

Man met faraohond op Stadhuis (1920) | Burgerplicht

Rotterdam - Stadhuisstraat

Politieagent met hond op stadhuis (1920)

Rotterdam - Doelwater

Hond op voormalige hoofdpostkantoor (1922) | werelddeel Azië

Rotterdam - Coolsingel 42
Joop van Lunteren (1882-1952)

Twee kinderen en hond (1925)

Utrecht - Domplein 4
Thérèse van Hall (1872-1932)

Jan Ligthart-monument ‘Ot en Sien’ (1930)

Den Haag - Zuiderpark
Frits van Hall (1899-1945) en A.H.C. Briët (1867-1939)

Hond op Koepelkathedraal (1930)

Haarlem - Leidsevaart 146
Joseph Cuypers (1861-1949)

Meisje met hond en kat (1931)

Amsterdam - Muzenplein / Kindertuin
Jaap Kaas (1898-1972)

Meisje met hond, kat en vogel (1931)

Amsterdam - Muzenplein / Kindertuin
Frits van Hall (1899-1945)

De waker (1931)

Delft - Oostpoort
Henk Etienne (1895-1968)

Hond in koggeschip op oude stadszegel Amsterdam op Munttoren (1939)

Amsterdam - Muntplein

De Winthondt (1948)

Gouda - Hoge Gouwe 47
Maarten Witte van Leeuwen (1924-1997)

Vrouw met hond (1950) | symbool trouw

Rotterdam - Blaak 34
Voormalige personeelsingang Ned. Handel Maatschappij
Nel Klaassen? (1906-1989)

Meisje met hond (1951)

Vlaardingen - Van Limburg Stirumstraat / Van der Duynstraat
Henk Etienne (1896-1968)

Man met hond | symbool waakzaamheid (1953)

Den Haag - Kalvermarkt 32
Hans Reicher (1895-1963)

Honden 'smart' en 'trouw' op Nationaal Monument (1956)

Amsterdam - Dam
John Rädecker (1885-1956), Paul Grégoire (1915-1988), Jan Willem Rädekker (1924-2009)

Honden en schapen op City Kerk Steiger Sint Dominicus (1960)

Rotterdam - Hang 18
Pim van Moorsel en Albert Termote (1887-1978)

Fikkie (1963)

Rotterdam - Oude Binnenweg 122
Joekie Simak (1925-2015)

Het gesprek (1967)

Den Haag - Carnegieplein 4
Niel Steenbergen (1911-1997)

Spelevaren (1968)

Voorburg - Park Het Loo
Gerard van Remmen

De Blauwen hont (1972)

Delft - Voorstraat 1
Johan Bijsterveld

Vechtende honden (1976)

Oegstgeest - Kempenaerlaan / Terweeweg
Marijke Ravenswaaij-Deege

Man met hond (1980)

Noordwijk - Rederijkersplein
Elselien van der Graaf

Drie honden (1980)

Pijnacker - Acacialaan 8
Bas van Leeuwen

Hondje (1985)

Voorburg - Prins Bernhardlaan/Rembrandtlaan
Theo van der Nahmer

Meisje spelend met hond (1990)

Zoetermeer - Driekant
Evert den Hartog

Man met hond (1991)

Son en Breugel - Airbornestraat 1
D. Meyling-Lieneman

Sint Walburgis en hond (1992)

Zutphen - Kerkhof
Jacques Germans (1920-2006)

Meisje met hond (1993)

Wassenaar - Hogeplein
Hans Balner

Hond Maoke met Pieke oet de Stokstraot (1996)

Maastricht - Stokstraat
Nicolas van Ronkenstein

Hond met vaas (1996)

Pijnacker - Westlaan/ Rijskade
Hans van Bentem

Biru (1997)

Utrecht - Agnietenstraat / Abstederbrug
Joop Hekman (1921-2013)

Hendrik van Brederode/De Grote Geus met hond (1997)

Vianen - Korte Kerkstraat
Paulus Reinhard

Hotdogs (1999)

Delfgauw - Sonneveldhof
Erica Broekhuijsen

Honden (jaartal?)

Den Haag - Deltaplein 200 (boulevard Kijkduin)

Vrouw met hond (jaartal?)

Groenlo - Ziekenhuisstraat tuin Zorgcentrum De Molenberg
Peter Hoogerwerf

Poortwachter met hond (1992)

Huissen - Arnhemsepoort
Henk Göbel (1941-2010) en Marga Calier (1943-2010)

Honden in de 21e eeuw

Een hond voor jou (2001)

Delft - Hoflaan 18 (Kinder)Begraafplaats Iepenburg
Christian Wisse

Hond Remus (2005)

Nootdorp - Paradeplein
Jan Snoeck (1927-2018)

Hond (2007)

Den Haag - te zien vanuit passage tussen Binnenhof en Hofplaats
Tom Claassen

Patient Dog (2008)

Meppel - Hoogeveenseweg/Diaconessenziekenhuis(verplaatst)
Mannen van Staal

Kees de Tippelaar met hond (2009)

Breukelen - Markt 1/Park "Boom en Bosch"
Taeke Friso de Jong

Detail van de slag in 1627 (2012)

Ruurlo - rotonde
Kees Jansen

Honden vangen bot (2012)

Tiel - Linge-Waalpark
Babette Degraeve

Godheid van de Bedachtzame Dynamiek (2012)

Den Haag - Molenpolderstraat, nabij spoorviaduct
LaSalle

De Damwachters (2013)

Leidschendam - Sluiskant 21/22
Hans Kuyper

De Damhonden - 1 (2015)

Leidschendam - Damplein
Hans Kuyper

De Damhonden - 2 (2015)

Leidschendam - Damplein
Hans Kuyper

De Damhonden - 3 (2015)

Leidschendam - Damplein
Hans Kuyper

Hondjesbank (2015)

Baarle-Nassau - Oranjelaan
Iris le Rütte

Huisje, boompje, beestje (2017)

Nootdorp - rotonde op de Poort
Roweko Staalconstructies

Een hond voor jou (2017)

Delft - Hoflaan 18 (Kinder)Begraafplaats Iepenburg
Christian Wisse

Hond Welsh corgi (2018)

Amsterdam - metro Rokin
Daniel Dewar en Grégory Gicquel

Eden (2018)

Zeist - 1e Hogeweg
Ram Katzir

Willem van Oranje met hond (2018)

Dordrecht - hoek Statenplein/Hofstraat
Arie Schippers

Bläsz (2023)

Scharendijke - Bethlehemplein
Miems van Citters

Hond op elektriciteitskastje (jaartal?)

Rotterdam - ter hoogte Nieuwe Binnenweg 127

Hond op brug (jaartal?)

Delft - Delftse hout

Gevelsteen met hond van familie Joncker (begin 21e eeuw)

Gouda - Hoge Gouwe 131
Ineke van Dijk

ONZE OMGANG MET HONDEN EN HUN SYMBOLIEK

Wereldwijd zijn er meer dan 350 hondenrassen, variërend van kleine gezelschapshonden zoals de chihuahua tot werkhonden zoals de bordercollie of Duitse herder.

Onze omgang met honden

De hond is het eerste dier dat door de mens werd gedomesticeerd. Dat gebeurde zo'n 15.000 jaar geleden.
In de loop der jaren heeft de mens door fokkerij verschillende hondenrassen laten ontstaan. Daarbij werd gefokt op gewenst gedrag, zintuiglijke vermogens en fysieke kenmerken. De populariteit van een ras of type hond veranderde door de decennia heen.
In de geschiedenis zijn honden altijd wel metgezellen geweest en bewakers, maar ze zijn ook ingezet voor vermaak.
In de oudheid en middeleeuwen waren honden vooral praktische metgezellen voor de adel en bewakers voor boeren. Ze werden echter ook ingezet voor hondengevechten, als vermaak en/of om geld mee te verdienen. In de meeste landen zijn hondengevechten nu verboden, maar in sommige landen vinden ze nog wel illegaal plaats .
In de 19e eeuw werden honden ook ingezet als trekhonden die karren voorttrokken.
Honden worden nog steeds ingezet als werkhond, maar niet meer als trekhond. Denk aan hulphonden, therapiehonden, reddingshonden, politiehonden, waakhonden en jachthonden.
In de 20e eeuw werd de hond als gezelschapsdier steeds populairder en werden ze een volwaardig lid van het gezin. In Nederland worden nu zo'n 1,7 miljoen honden als huisdier gehouden.
Honden gaan ook mee op oorlogsmissies en worden soms onderscheiden met een medaille voor hun moed en heldendaden. Zo kreeg Patron, een Jack Russell terrier, in 2022 door president Zelensky een medaille voor zijn heldhaftige inzet voor het opsporen van zo'n 200 mijnen aan de frontlinies in Oekraïne.

Ook zijn er honden die worden ingezet voor medische doeleinden en bijvoorbeeld bepaalde vormen van kanker kunnen ruiken bij mensen.
Honden worden ook gebruikt als proefdier in medisch onderzoek, met name voor hart- en vaatziekten.
Honden werden ook ingezet voor de ruimtevaart. Laika is daar de bekendste van.
In sommige regio's van China worden honden gegeten.
De cartoons van Off the leash van Rupert Fawcett tonen op humoristische wijze onze omgang met honden.

De symboliek van honden

In schilderijen, beeldhouwwerken en literatuur symboliseren honden vaak trouw, waakzaamheid en vriendschap.
In de tijd van de Egyptenaren en Grieken werden honden vereerd als trouwe metgezellen en bewakers. Eén van de oudste Egyptische hondenrassen is de Tesem die vaak is uitgebeeld op muurschilderingen in de Egyptische Oudheid.
In de Egyptische mythologie bestaat de god Anubis, afgebeeld in de vorm van een jakhals of met het hoofd van een jakhals. Hij is de god van dood, mummificatie en het hiernamaals.
De Griekse mythologie kent de driekoppige hellehond Cerberus. Hij bewaakt de toegang tot de onderwereld van de Griekse god Hades om te voorkomen dat de doden ontsnappen en levenden de onderwereld binnengaan.
In de oude schilderkunst en beeldhouwkunst worden grote honden vaak afgebeeld als trouwe metgezellen van jagers of van mannen van adel.
In middeleeuwse kunst duiden honden in huwelijksportretten op loyaliteit en huwelijkse trouw. Vrouwen van adel werden vaak met een schattige kleine hond afgebeeld als symbool van trouw.
Sommige koningen en/of koninginnen zijn na hun dood liggend afgebeeld op de deksel van hun sarcofaag. Soms ligt er bij hun voeteinde een hond, dat ook trouw symboliseert.
Op het Plein in Den Haag is bij het rechterbeen van het standbeeld van Willem van Oranje ook een hond afgebeeld die verwijst naar de trouw van Willem aan het vaderland. De hond is ook een eerbetoon, want hij heeft Willem van Oranje behoedt voor een eerdere poging tot moord.
Ook zijn er soms ondeugende hondjes te zien in schilderijen. Ze staan symbool voor lust en zeggen wat over de mensen in de voorgrond van het schilderij.
In het christendom heeft de hond een dubbele betekenis: onreinheid en trouw. Zo is er het verhaal van Lazarus wiens zweren worden gelikt als symbool van verachting en onreinheid. Maar is er ook het verhaal van de heilige Rochus. Die wordt bijna altijd afgebeeld samen met een hond, omdat die voor voedsel zorgde toen Rochus leed onder de pest. Er is ook het verhaal van Tobias en de hond waarin de hond ook trouw symboliseert.
In de Islam en het Jodendom wordt de hond als een onrein dier gezien.
Twee beroemde honden werden Pluto, de hond van Mickey Mouse en de stripfiguur Snoopy uit de Amerikaanse stripreeks Peanuts (1950-2000) van Charles M. Schulz (1922-2000).
Nog steeds blijkt de hond in de kunst een onuitputtelijke bron van inspiratie. Dat is te zien in o.a. de digitale kunst. Op YouTube staan heel veel hondenfilmpjes.