Bunzingen, dassen, fretten, hermelijnen, marters, nertsen, otters en wezels vallen allemaal onder de familie van de marterachtigen. In de fotogalerij hieronder vind je enkele kunstwerken met dassen, met een hermelijn en een wezel. Otters hebben hun eigen pagina op deze website. 

De das op de voormalige spaarbank verwijst naar het opbouwen van vetreserves (sparen), zodat het dier in winterrust (niet winterslaap) houden. Het houtsnijwerk met dassen hierboven heeft een educatieve waarde. Het toont de schoonheid van het dier en dat het om een beschermde diersoort gaat.

De das is een roofdier die behoort tot de familie van de marterachtigen en de grootste van de marterachtigen in Nederland. Het zijn nachtdieren die in Europa, Azië en delen van Noord-Amerika voorkomen. Ze kunnen goed graven met hun gekromde nagels. Overdag leven ze in een hol die 'burcht' wordt genoemd met tunnels en meerdere plekken om in te verblijven. Naar schatting leven er 6000 - 7000 dassen in Nederland. Het is in Nederland een beschermde diersoort.

Onze omgang met dassen

• De das is tot in de 20e eeuw bejaagd. Ze werden om verschillende redenen gedood: ze werden gezien als ongedierte, mensen wilden hun pels voor bontproducten en ze wilden hun vet.
• Dassenvet werd in de volksgeneeskunde gebruikt als medicijn tegen verschillende kwalen en in crèmes en zalven om de huid te verzorgen.
• De haren van de das werden ook gebruikt voor het maken van verf- en scheerkwasten vanwege de dichte en zachte structuur.
• De dieren werden ook gevangen voor dassengevechten waarbij ze moesten vechten met honden.
• Door de grootschalige jacht op de das waren er in Nederland in 1980 nog maar 1200 dassen over.  
• De jacht op dassen is nu verboden, maar niet overal ter wereld. In China worden dassen in kooien gehouden voor de productie van dassenhaar voor scheerborstels. 

Symboliek

• Dassen worden gezien als sterke en moedige dieren, omdat ze zichzelf en hun familie goed kunnen verdedigen.
• In de tijd van de Romeinen geloofde men dat amuletten van dassenpoten voor veiligheid zorgden en een stuk dassenvel bij paarden zou tovenarij afweren.
• In de beeldhouw- en schilderkunst wordt de das vaak als zichzelf waarheidsgetrouw afgebeeld. De kunst toont hiermee de schoonheid van het dier.

De hermelijn op de Marekerk in Leiden verwijst mogelijk naar de zuiverheid van de leer van de kerk en het gezag van de kerk.

De hermelijn behoort tot de marterachtigen en is een roofdier. Dit dier komt voor in Noord- en Midden-Europa, Noord-Amerika en Azië, vooral in koelere klimaten. De hermelijn heeft een zomer- en een wintervacht. In de zomer heeft de hermelijn op de rug een roodbruine vacht en een witte buik, in de winter is de rug bij een deel van de Nederlandse hermelijnen wit of gedeeltelijk wit. De staartpunt blijft echter altijd zwart. In Nederland komt de hermelijn in het wild voor. Naar schatting leven er enkele duizenden hermelijnen. Ze leven vooral in open gebieden zoals graslanden, dijken en rietvelden. Ze zijn moeilijk waar te nemen vanwege hun schuwe aard en geringe grootte.

Omgang met hermelijnen

• Hermelijnen zijn van oudsher niet gedomesticeerd, maar wel intensief bejaagd voor hun wintervacht. Met name in de middeleeuwen en renaissance werd hermelijnbont gebruikt in ceremoniële kleding van koningshuizen, geestelijken en rechters. Ook de Europese adel droeg kleding met hermelijnbont.
• Omdat het vangen van dieren in hun witte wintervacht een seizoen gebonden activiteit was, was het bont schaars en dus zeer kostbaar.
• Constantinopel was destijds dé handelslocatie voor wit hermelijnbont.
• Tegenwoordig is het gebruik van echt hermelijnbont sterk afgenomen door ethische bezwaren en de opkomst van synthetische alternatieven. In sommige ceremoniële kleding (zoals toga's van Britse rechters) wordt het bont nog wel gebruikt, maar steeds vaker vervangen door imitatie.
• Hermelijnen hebben behoefte aan leefgebied waar ze kunnen jagen en schuilen tegen predatoren. Hun leefgebied verdwijnt en versnippert als gevolg van verkeer, woningbouw en landbouw. Ook het gebruik van muizen- en rattengif waardoor hun prooien verdwijnen draagt bij aan de achteruitgang van hun populatie.
• Er zijn natuurbeschermingsprogramma’s actief om hun leefomgeving te behouden en te verbeteren.

De symboliek van hermelijnen

• De hermelijn staat vooral bekend om zijn sneeuwwitte wintervacht, die eeuwenlang symbool stond voor zuiverheid en onschuld. In de middeleeuwen en renaissance geloofde men dat de hermelijn liever zou sterven dan dat hij zijn vacht zou bevlekken. Dit maakte het dier tot een moreel icoon.
• Dat zien we bijvoorbeeld in het beroemde schilderij 'Dame met de hermelijn' (1490) van Leonardo da Vinci (1452-1519). Het schilderij toont de Italiaanse Cecilia Gallerani (1473-1536), een jonge vrouw uit de Milanese adel, met een witte hermelijn in haar armen. Het dier staat symbool voor haar deugdzaamheid. Hij wordt ook geassocieerd met aristocratie. Een theorie is ook dat Cecilia Gallerani mogelijk zwanger was. De hermelijn werd destijds namelijk ook gezien als vruchtbaarheidssymbool. 
• In de kunst is de hermelijn vaak te zien als elegant, sereen en zuiver wezen. In portretten van Europese vorsten of op scènes met deze personen zie je de hermelijn vaak terug in de rode mantels die zijn afgezet met hermelijnbont (het witte bont met zwarte staartpuntjes). In deze context is het bont een teken van status, gezag en soms zelfs goddelijke goedkeuring. Het gaat immers om bijzonder en schaars bont.

De wezel maakt onderdeel uit van meerdere kunstwerken op een villa in Amsterdam. De wezel verwijst naar de naam van de opzichter die toezag op de bouw van de villa: de heer Wezel. De fabel van Aesopus over de wezels en de vleermuis op de Dierentuinbrug in Den Haag heeft als boodschap dat wie zich kan aanpassen aan de omstandigheden veel ongelukken kan vermijden.

Volgt nog